Vechtscheiding: een meerkoppig monster
Gepubliceerd op: 29 januari 2017
Helaas eindigt een derde van alle huwelijken in een echtscheiding. Nog schrikbarender is dat hier een toenemend aantal uitmondt in een vechtscheiding. Kinderen zijn hier de dupe van. De Monitor (KRO/NCRV) zoekt uit hoe kinderen beschermd kunnen worden tegen deze schade.
Duizenden kinderen raken jaarlijks beschadigd door een vechtscheiding. Dat meldt de Monitor in hun aflevering van zondag 29 januari 2017. Voor een kind is zo'n vechtscheiding een traumatische ervaring. Nog jaren later hebben zij er last van.
Maar in hoeverre worden kinderen eigenlijk beschermd tegen dit soort geweld en traumatische gebeurtenissen? Dat wilde De Monitor uitvinden. Hiervoor spraken zij verschillende mensen over vechtscheidingen. Met als hamvraag:
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat kinderen niet de inzet worden van een vechtscheiding?
Als eerste komt Sanne aan het woord. Zij heeft als kind zelf een vechtscheiding meegemaakt toen ze 7 was. Inmiddels is ze twintig, maar ze geeft aan nog steeds hier last van te hebben. "Het voelde alsof ik klem kwam te zitten tussen ouders. Omdat vader niet contact met moeder wilde, verbrak hij het contact."
Hierdoor heeft ze haar vader 7 jaar lang niet gezien. Sanne vervolgt: "Dat is heel zwaar als kind. Geen kaartjes op je verjaardag. Dat hakt er wel in. "
Wat is een vechtscheiding?
Vechtscheidingen zijn scheidingen waarbij ouders niet meer in staat zijn normaal met elkaar te kunnen communiceren.En hierdoor er niet uitkomen om afspraken te maken over de scheiding. Vaak gaat dit gepaard met veel emotie, ruzies die uit de hand lopen en een ouder die gaat blokkeren. Ouders gaan volledig op in die strijd en vergeten het kind. Meestal wordt zelfs het kind ingezet in het gevecht om ouderschap.
De Monitor verwoordt het als volgt:
Bij een vechtscheiding zijn er zoveel langdurige ruzies tussen ouders dat het kind in een permanente crisis leeft.
Meerkoppig monster
Familierechter Cees van Leuven heeft in duizenden scheidingszaken bemiddeld en heeft aan den lijve ondervonden hoe ouders tegen elkaar tekeer gaan in vechtscheidingen.
En hij legt uit: "Een vechtscheiding is een meerkoppig monster. Op papier strijden ouders om ouderschap, maar vaak gaat het over gekrenkte gevoelens vanuit de partner relatie. En zit daar nog een hele strijd onder. En ook dat moet je als rechter boven water krijgen." Belangrijk om herin te weten:
De strijd die ouders voeren, daar voelt het kind zich verantwoordelijk voor. En daar gaat het kind onder lijden.
15.000 kinderen in problemen door vechtscheiding
Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht blijkt dat 60.000 kinderen te maken krijgt met scheidingen. Een kwart daarvan krijgt te maken met ernstige problemen door deze scheiding. Dat zijn 15.000 kinderen. Zo'n 5.500 kinderen lopen ontwikkelingsschade op. Denk aan leerachterstand, depressie, moeite met relaties.
Kinderen beschermen voor schade
Van Leuven geeft aan dat hij als rechter alleen wat kan doen "als er concrete ontwikkelingsbedreiging aan de orde is." Dan kan hij "via de Raad van de Kinderbescherming vragen om een beschermingsonderzoek. Wat er toe kan leiden dat er een gezinsvoogd komt die de ouders dwingend gaat begeleiden in hoe ze hun kind opvoeden."
De aflevering laat verder een vader aan het woord die door moeder geen contact meer kan hebben met de kinderen. En te horen krijgt dat de kinderen hem niet meer willen zien. Omdat ze bang voor hem zijn.
Marieke Lips van de beroepsvereniging Kindbehartiger geeft aan dat het heel belangrijk is dit soort uitspraken van kinderen goed te filteren. Onder andere omdat "een ouder een verhaal erin gestopt kan hebben. En dat je dat als kind als waarheid aanneemt".
Op die manier wordt een kind meegezogen in de strijd van de ouders.
Jeugdbescherming geeft aan niet altijd te kunnen voorkomen dat kinderen een van hun ouders in hun leven moeten missen.
Ouderschapsplan geen succes
Sinds 2009 zijn ouders verplicht bij scheiding een ouderschapsplan op te stellen. Waarin onder meer een omgangsregeling moet worden overeengekomen. Oftewel wanneer het kind bij wie is.
Volgens Inge van de Valk (Universiteit Utrecht) zijn er na 2009 juist meer conflicten. En daarnaast gaat het met de kinderen ook slechter. Volgens haar is de oorzaak: "Aan het begin van het scheidingsproces moeten er al belangrijke beslissingen genomen worden over de kinderen. Maar juist in die beginperiode spelen er nog teveel emoties. Over omgangsregelingen en dergelijke nadenken en er gezamelijk uitkomen is dan nog echt een brug te ver. "
Minder contact vader
Van de Valk concludeert verder dat "Contact met vaders aan het afnemen is als je het vergelijkt met de periode van voor het verplichte ouderschapsplan. Dit plan zet de discussie rond ouderschap juist op scherp. "
En zelfs met een ouderschapsplan en omgangsregeling zit je soms met lege handen. Dat overkwam vader Danny die nota bene de verzorgende ouder is. En zijn kinderen niet meer mocht ophalen van moeder. Hij legt in de aflevering uit wat hem is overkomen.
Belang kind voorop
Hoe zorg je dat de stem van het kind wordt gehoord en dat het belang van het kind wordt behartigd? Volgens van Leuven kan dit met een bijzonder curator. Deze gedragskundige vertegenwoordigt het kind en beschermt deze tegen vechtende ouders in de rechtszaal. Inmiddels heeft er in Breda een pilot gedraaid die zeer goed is bevallen. Dit lijkt de manier om het kind te beschermen. Van Leuven hoopt deze werkwijze landelijk te kunnen uitrollen. Want zo eindigt hij:
Een kind heeft recht op een gezonde opvoeding en contact met beide ouders. Momenteel gebeurt vaak het omgekeerde.