Drieluik: Integraal werken helpt gezinnen echt vooruit
Deel 3: Hoe ziet een multidisciplinair team eruit?
Stel je voor: Job van 8 jaar wordt aangemeld voor hulpverlening. Hij loopt vast op school: hij komt niet mee met leeftijdsgenootjes en barst ineens in woede uit. In het gezin blijkt meer te spelen, zoals zorgen om de financiën en een vader met burn-out klachten. Dit voorbeeld illustreert waarom we bij Beter Thuis kijken naar het hele gezin. Gezinnen met complexe problemen zijn meer gebaat bij een integrale aanpak dan bij losse interventies.
Hierover kon je eerder lezen in deel 1 (‘Een eerste blik op gezinnen met meervoudige en complexe problematiek’) en deel 2 (‘Inzicht in gezinsprofielen voor gerichte zorg’) van ons drieluik. In dit laatste deel staan we stil bij het multidisciplinaire team: welke competenties zijn hier nodig?
Logisch in theorie, lastig in praktijk
Janneke Posthumus, Laura Nooteboom, Sarah Soenen en Inge Simons deden hier onderzoek naar. “Hoewel samenhangende zorg deze gezinnen echt verder helpt, blijkt dit in de praktijk knap lastig te realiseren”, vertelt Janneke. “Zie bijvoorbeeld maar eens adequaat door te verwijzen in tijden van krappe zorg en lange wachtlijsten. Maar ook de competenties van professionals op gebied van integraal werken, spelen een rol.”
Welke competenties zijn nodig?
Professionals noemen uiteenlopende competenties. Sommige liggen in persoonlijkheid (veerkrachtig, geduldig, sensitief) andere in relatie met cliënten en collega’s (oordeelsvrij, empathisch, open minded).
Wat het meest genoemd wordt? Flexibiliteit: snel schakelen is een vereiste.
‘Je werkt met verschillende mensen met verschillende achtergronden. Mensen zullen geneigd zijn snel terug te vallen op dingen waarmee ze bekend zijn. Door flexibel te zijn en goed te luisteren naar collega’s, kun je je blik verruimen’, aldus een professional.
Bovendien blijkt het essentieel om overstijgend te kunnen denken, meervoudige partijdigheid te hanteren én oog te hebben voor verschillende perspectieven. Oftewel: je moet beschikken over een helikopterview. Hiermee kunnen professionals over de grenzen van de eigen moederorganisatie heen kijken en beter maatwerk leven - iets wat onmisbaar is bij crisisgevoelige gezinnen.
Wat belemmert het toepassen van deze competenties?
Zelfs al beschikken professionals over deze competenties, in de praktijk passen ze die niet altijd toe. Hoe dat komt? Tijdgebrek. Integraal werken vraagt om ruimte en rust om te vertragen, reflecteren en het proces centraal te stellen. Snelle opeenvolgende maatschappelijke veranderingen maken dit extra uitdagend.
Hoe ontwikkelen professionals deze competenties?
‘Je leert het door te ervaren, oefenen en te doen’.
Werk- en levenservaring hebben meer bijgedragen aan de ontwikkeling van competenties dan bijvoorbeeld opleidingen, supervisie of cursussen, zo zeggen professionals.
Aanbevelingen
De onderzoekers doen drie aanbevelingen:
- Neem de helikopterview op in de huidige competentieprofielen (CANMEDS en SKJ)
- Creëer in opleidingen en cursussen meer mogelijkheden om praktijkervaringen op te doen. Dit blijkt dé manier waarop professionals de competenties ontwikkelen.
- Zorg als beleidsmaker en organisatievertegenwoordiger voor ademruimte en een stabiel werkklimaat, zodat de samenwerking kan bloeien.
Belangrijk daarbij is dat niet één professional álle competenties hoeft te bezitten. Het gaat erom dat een team deze samen in huis heeft.
En Job?
Wanneer verschillende professionals hun competenties bundelen en integraal samenwerken, ontstaat een stevig vangnet. Voor Job betekent dat hulp voorbij de symptoombestrijding: er is aandacht voor de vader en het hele gezin. Zo zorgen we voor herstel op lange termijn.
Over de studie
Deze studie was deel van een groter onderzoek dat plaatsvond tussen 2019-2021 in drie specialistische ambulante integrale teams uit de regio Haaglanden. In deze multidisciplinaire teams werken zorgprofessionals van meerdere organisaties met elkaar samen, namelijk Youz, PsyQ, Jeugdformaat en Ipse de Bruggen.
