Prestatiedruk bij jongeren
Miranda van der Vlies weet hoe het is om jongeren te zien vastlopen. Als moeder van twee pubers, eigenaar van een eigen coachpraktijk én trainer bij Jeugdformaat, ziet ze dagelijks wat prestatiedruk met jongeren doet. “In mijn praktijk werk ik al veel met kinderen en ouders. Ik geef trainingen en merk dat dát me energie gaf. Dus toen ik bij Jeugdformaat terechtkwam en zag hoe divers het werk hier is, dacht ik: dit past bij mij. Hoe meer afwisseling, hoe leuker ik het vind.”
Naast haar werk bij Jeugdformaat blijft Miranda ook via haar eigen praktijk actief in de jeugdhulp en coaching voor ouders/volwassen en andere diverse trainingen ook voor zakelijke markt. De combinatie van trainingen geven en één-op-één begeleiding, vindt ze het mooiste wat er is. Zeker ook als het over een thema als schoolstress gaat. “Dat kan echt zwaar op jongeren drukken. En het lastige is: je ziet het niet altijd aan de buitenkant. Maar als het je verlamt bij een toets of presentatie, dan kan je daar dagelijks last van hebben.”
Eerst bewust worden, dan veranderen
De training ‘Schoolstress de baas’ richt zich op jongeren die vastlopen in het onderwijs door stress. Of dat nu komt door toetsen, huiswerk, presentaties of een combinatie van alles. “Vaak is er sprake van faalangst of prestatiedruk. Sommige jongeren hebben ook last van algemene stress, maar de link met school is bijna altijd aanwezig,” vertelt Miranda.
De opbouw van de training is doordacht. Alles begint bij bewustwording. “Als je niet weet wat je precies voelt of denkt, kun je het ook niet veranderen,” legt Miranda uit. “We beginnen daarom altijd bij de basis: wat is stress? Wat gebeurt er in je lichaam en in je hoofd? Wanneer is stress helpend en wanneer niet? We maken het bespreekbaar en tastbaar.”
Vanaf de eerste bijeenkomst krijgen de jongeren ook handvatten aangereikt, zoals de HAP-methode: Houding, Ademhaling en Positieve gedachten. “Dat komt steeds terug. Hoe je staat, hoe je ademt, wat je tegen jezelf zegt, het maakt allemaal verschil.” Bij de start komt ook het stellen van een doel aan bod, waarbij jongeren via beeldmateriaal uitkiezen waar ze aan willen werken. “Bijvoorbeeld: minder stress bij presentaties. De rest van de training borduren we daarop voort.”
Met oefeningen zoals de ‘walking scale’ leren jongeren hun eigen ontwikkeling volgen: waar stond je toen je begon, waar sta je nu, en wat heb je verder nog nodig om je doel te bereiken? Wat ga je concreet doen? Ook werken ze met een stress-stoplicht: rood betekent: ik voel me verschrikkelijk, oranje: ik voel me mwoah en groen is: ik voel me goed. “Daarmee leren ze herkennen wanneer het mis dreigt te gaan én wat ze kunnen doen om terug naar groen te komen.”
In kleine stapjes buiten de comfortzone
Miranda ziet vaak mooie veranderingen bij jongeren. “We hadden laatst iemand die compleet blokkeerde toen ze onverwachts moest presenteren. Ze begon te huilen. Niet omdat het groot of spannend was, maar omdat ze zich er niet op had kunnen voorbereiden. We hebben toen met de groep gekeken: wat is het ergste wat kan gebeuren? Hoe kunnen we het tóch laten lukken?”
Juist in zulke momenten draait het om veiligheid en vertrouwen. “Dan ontstaat er ruimte voor succeservaringen. De groep is daarbij heel belangrijk, ze steunen elkaar, geven complimenten, delen hun eigen worstelingen. Dan voel je: ik ben niet alleen.”
Die positieve benadering is essentieel. “We kijken niet alleen naar wat moeilijk is, maar ook naar wat je wél kunt. We vragen ook: wanneer lukte het dan wél? En wat maakte dat verschil? Zo leer je jezelf beter kennen en kun je bouwen aan je zelfvertrouwen.”
Miranda merkt dat jongeren vooral baat hebben bij praktische tools. “Hyperventilatie, trillen, adem hoog zitten, veel jongeren herkennen dat gevoel niet eens als stress. Alleen al erover praten helpt. En ouders of docenten kunnen helpen door het serieus te nemen. Vaak wordt er gezegd: ‘stel je niet aan’ of ‘doe normaal’. Gewoon even doorzetten, je kan dit. Maar dat kan averechts werken. Zeker als er een trauma onder zit, wat ook met regelmaat het geval is.”
"Je moet het wél aangaan, maar in jouw tempo"
Wat Miranda jongeren vooral wil meegeven? “Als je bang bent voor een hond, helpt het niet om binnen te blijven. Maar je moet ook niet meteen een grote hond gaan knuffelen. Je zoekt het op, stap voor stap, op een manier die veilig voelt, maar nét buiten je comfortzone ligt. Alleen dan kun je groeien.”
De training duurt zes bijeenkomsten. En hoewel dat relatief kort is, zijn de effecten groot. “De opluchting bij jongeren als ze merken dat ze wél grip kunnen krijgen op hun stress, is zó mooi. Het geeft rust, zelfvertrouwen, overzicht. Ze voelen: dit overkomt mij niet zomaar, ik kan hier iets aan doen.” Zoals bij alle trainingen, het werkt pas als je er zelf iets mee doet. Je kunt van alles aangereikt krijgen, echter gebeurt er niets als je er niet actief mee aan de slag gaat. Dat proberen we de leerlingen ook echt goed mee te geven.
Miranda sluit af met een oproep aan iedereen die met jongeren werkt; ouders, docenten, begeleiders: “Vraag gewoon eens: wat maakt het voor jou zo zwaar? En hoe kunnen we je helpen? Er is bijna altijd een oplossing, maar dan moet je wél bereid zijn om samen te zoeken. Soms ligt die oplossing niet in zwart of wit, maar ergens in het grijs daartussenin.”
Voor meer informatie over de training: Schoolstress de baas
