De nieuwe crisisgroep van Jeugdformaat is een veilige, tijdelijke plek waar jongeren tot rust kunnen komen wanneer zij niet meer thuis kunnen wonen door een acute crisissituatie. Tegelijkertijd wordt er hard gewerkt aan terugkeer naar huis door middel van een intensieve samenwerking tussen de mentor op de groep en de ambulante spoedhulpverlener. Het doel: de situatie stabiliseren en binnen vier weken veiligheid creëren zodat de jongere weer bij de ouders kan wonen.
Als team toewerken naar veiligheid
Op 1 april 2025 opende de crisisgroep de deuren voor jongeren die door acute onveiligheid tijdelijk niet thuis kunnen wonen. Een plaatsing op de crisisgroep kan ontstaan door bijvoorbeeld een escalatie of een conflict binnen het gezin. Op de groep zijn zes crisisplekken beschikbaar waar jongeren tussen de 12 en 18 jaar maximaal vier weken kunnen wonen. Tijdens de plaatsing gaat mentor Lisanne aan de slag met de jongere op de groep, terwijl Rosa als ambulante spoedhulpverlener betrokken is bij het netwerk van de jongere. Het is een hechte samenwerking tussen de twee jeugdhulpverleners waarin korte lijnen en constant evalueren centraal staan. “We zijn voortdurend in contact”, vertelt Rosa. “Als ik met ouders in gesprek ben over wat er nodig is om de thuissituatie te verbeteren, stem ik dit af met Lisanne. Zij kan hetgeen wat nodig is binnen het gezin dan direct met de jongere oppakken op de groep. Andersom gebeurt hetzelfde: Lisanne houdt mij op de hoogte over wat werkt voor de jongere op de groep, zodat ik dit kan meenemen naar de ouders. Ik ondersteun hen om ditzelfde in de thuissituatie toe te kunnen passen wanneer de jongere weer thuis woont. We staan als een team om het gezin heen en helpen vanaf beide kanten om toe te werken naar herstel en veiligheid.”
Rust, herstel en perspectief
Het verblijf op de crisisgroep geeft zowel ouders als jongeren tijdelijk lucht. Rosa: “Ouders hoeven even niet te opvoeden, en dat geeft ruimte om op een andere manier in gesprek te gaan. Niet vanuit frustratie of onmacht, maar over de onderliggende oorzaken die maken dat de jongere tijdelijk niet thuis kan verblijven, en wat zou kunnen helpen om deze zorgen weg te nemen.” Lisanne vult aan: “Jongeren denken bij binnenkomst vaak dat het niet meer goedkomt. Wij geven ze een plek om tot rust te komen, op de crisisgroep hebben ze niet te maken met de dagelijkse discussies en problemen thuis. Soms is het al helpend om gewoon naar hun verhaal te luisteren. Achter boosheid zit vaak verdriet of machteloosheid.”
Door de combinatie van opvang op de groep en intensieve ambulante ondersteuning voor het netwerk, ontstaat er een volledig beeld van de situatie. Deze systemische benadering is wat de hulp zo bijzonder maakt: het draait niet om schuld, maar om het herkennen van ieders rol in het geheel.
Gedrag begrijpen en bewustwording creëren
Een belangrijk onderdeel van het traject is dat de mentor met de jongere mee naar huis gaat. Lisanne: “Thuis zie je een andere dynamiek. Zo had ik een meisje dat vaak ruzie kreeg met haar moeder over het opruimen van haar kamer. Ze overzag het namelijk niet en had geen idee waar ze moest beginnen. We hebben het samen aangepakt op de groep, en tijdens een huisbezoek hebben we zelfs een opruim-stappenplan opgehangen op haar kamer. Zo trekken we wat zij op de groep leert door naar thuis.”
Ook Rosa spreekt in die situatie met ouders. “De moeder dacht dat haar dochter niet wílde opruimen. Maar eigenlijk was het gewoon te veel voor het kind, het lukte haar niet. Door dit inzicht veranderde het contact tussen hen. We gaven het hele gezin handvatten om het thuis makkelijker te maken. Die verbinding zoeken we steeds: het gedrag begrijpen en bewustwording creëren.”
Echte verandering
Dat de samenwerking tussen de groepsmentor en de ambulante spoedhulpverlener effect heeft, blijkt uit de praktijk. Lisanne vertelt over een jongen die regelmatig van huis wegliep, wat zorgde voor onveilige situaties. “Het bleek dat zijn moeder een strenge, straffende aanpak had, wat voor veel spanning zorgde thuis. Hij voelde zich niet gehoord en had juist behoefte aan meer vrijheid. Door daar met hem over in gesprek te gaan, konden we achterhalen wat hij nodig had.” Rosa ondersteunde zijn moeder om een andere manier van opvoeden aan te leren: “Aan het einde van het traject hebben we met elkaar afspraken gemaakt, gebaseerd op wat op de groep werkte voor de jongen. Hij mocht meedenken over mogelijke consequenties wanneer hij zich niet aan de afspraken zou houden. Samen kwamen ze tot compromissen waar ze zich allebei in konden vinden. Dit wordt nu thuis toegepast, en zo werken we toe naar echte verandering.”
Toewerken naar thuis
Op de crisisgroep wordt er zoveel mogelijk aangesloten bij de afspraken die thuis gelden. Dat helpt de jongere om in het huidige ritme te blijven, ondanks dat hij of zij tijdelijk niet thuis woont. Na vier weken intensieve ondersteuning vanuit de crisisgroep en ambulante spoedhulp hopen we dat de situatie in het gezin herstelt is. Soms is dit nog niet zo; het kan zijn dat de jongere of de ouders er nog niet klaar voor zijn, er nog onveiligheid is thuis, of dat er nog meer tijd nodig is om aan de situatie te werken voordat de jongere weer thuis komt wonen. Bij Jeugdformaat staat ‘zo thuis mogelijk wonen’ centraal wanneer een externe woonplek nodig is. We zoeken altijd naar mogelijkheden om toe te werken naar terugkeer naar huis. Maar als dit nog niet kan, wordt er met het hele gezin gekeken naar een andere oplossing, zoals tijdelijk wonen binnen het netwerk. Wanneer dit geen optie is, kan een tijdelijke plaatsing op een woongroep een uitkomst zijn. Iedereen moet zich namelijk sterk genoeg voelen en vertrouwen hebben dat het thuis weer gaat lukken, en we nemen voldoende rust om hiernaar toe te werken. Als een jongere weer te snel thuis gaat wonen zonder dat het vertrouwen er is, kan het weer uit de hand lopen en de band meer beschadigen. Wanneer de jongere weer naar huis gaat, kan er aanvullende hulpverlening ingezet worden binnen het gezin. Vanuit Jeugdformaat betekent dat een maatwerktraject of vervolgbegeleiding vanuit het team Voorkomen Uithuisplaatsing.
Lisanne: “Het mooiste is wanneer ouders en jongeren na afloop zeggen: we begrijpen elkaar beter en we weten hoe we het anders kunnen doen. Dan heb je samen echt iets bereikt.”
