Anne Katz werkt als schoolmaatschappelijk werker op ISW Irenestraat in Westland. Vanuit haar rol ziet ze regelmatig wat er speelt onder leerlingen. “Vorig jaar was ik al veel met school in gesprek: wat kunnen we tegen pesten doen? Hoe mooi zou het zijn als we lessen hebben die we klassikaal kunnen aanbieden? Inmiddels hebben we met ons team een compleet lesprogramma in elkaar gezet.”
Leren door te ervaren
Het collectieve aanbod bestaat uit lessen en oefeningen die leerlingen niet alleen informeren, maar vooral laten ervaren. Anne vertelt enthousiast: “We hebben een oefening waarin leerlingen ervaren hoe het voelt om buitengesloten te worden. Een aantal leerlingen sturen we de gang op. Zij weten niet wat er in de klas gebeurt en dat weerspiegelt het gevoel van buitensluiten. Dit soort methodes blijven veel beter hangen wanneer je mensen iets zelf laat ervaren.”
Daarnaast zijn er informatieve video’s, dilemma’s en interactieve werkvormen zoals kletskaartjes of het complimentenspel. “Met een dilemma als: ‘Wanneer je iemand uitlacht, is dat meteen pesten?’ is er geen goed of fout antwoord. Maar het gesprek dat daarna ontstaat, is goud waard. Leerlingen leren wat respectvol communiceren betekent en ervaren ook hoe positieve aandacht, zoals een compliment, een verschil kan maken.”
Waarom preventie zo belangrijk is
Volgens Anne is de keuze voor een collectieve aanpak logisch. “We willen het niet alleen hebben over hoe het níet moet, maar juist laten zien hoe je het samen leuk kunt hebben in de klas. Het gaat om een preventieve aanpak: voorkomen dat pesten ontstaat, in plaats van achteraf proberen te repareren.”
De kracht zit volgens haar in het bereiken van de hele klas. “Normaal gesproken ga je met de pester of het slachtoffer in gesprek. Maar er zit altijd een hele dynamiek in de klas. Door het met iedereen te bespreken, hoop je dat leerlingen meer begrip krijgen en samen verantwoordelijk voelen voor een veilige sfeer. Je hoeft niet met iedereen vrienden te zijn, maar iedereen moet zich wel geaccepteerd voelen.”
De impact van pesten
Dat dit nodig is, merkt Anne regelmatig. “Pesten maakt leerlingen onzeker, ze voelen zich niet meer veilig op school en soms zien we zelfs dat er verzuim ontstaat. Met cyberpesten gaat het nog verder: dat stopt niet bij de schooldeur. Het kan dag en nacht doorgaan, ook thuis of op de sportclub.”
Ze herinnert zich discussies die ze met collega’s voerde tijdens een eigen training over pesten. “We merkten hoe vaak opmerkingen worden gemaakt zonder dat de leerling doorheeft wat het effect is bij de ander. Iemand kan zich enorm rot voelen door iets dat voor een ander maar een grapje was. Alleen al het bewust worden van dat verschil, is een grote stap.”
Samen bouwen aan veiligheid
Het doel van het nieuwe programma is helder: meer begrip en acceptatie. “Ik hoop dat leerlingen leren hoe belangrijk het is om respectvol met elkaar om te gaan. Door het te bespreken, door te oefenen en door positieve ervaringen in de klas te creëren, blijft het beter hangen. Het zijn meerdere lessen, dus ze worden er steeds opnieuw aan herinnerd.”
Haar boodschap tijdens de Week tegen Pesten is duidelijk: “Geef er aandacht aan. Niet alleen focussen op het negatieve, maar bespreek hoe je met elkaar een leuk en veilig jaar kunt hebben. Als leerlingen weten dat ze ergens terecht kunnen, is de drempel lager om te zeggen: ‘Dit heb ik meegemaakt’. Alleen al dát kan een wereld van verschil maken.”
