Een ouder die boos wordt, een leerling die alleen maar naar de muur kijkt of een gesprek dat alle kanten opgaat. Het zijn momenten die elke professional wel herkent. “Je begint met de beste bedoelingen, maar ergens onderweg raak je de persoon en het gesprek kwijt,” zegt Femke de Jong, trainer bij Jeugdformaat Academie. “Je voelt dat je de regie kwijt bent, en dat het gesprek niet meer oplevert wat je hoopte.”
Na jaren in de jeugdhulpverlening traint Femke nu jeugdprofessionals en onderwijsteams in het voeren van moeilijke gesprekken. “Ik zie vaak dat docenten gesprekken met ouders spannend vinden,” vertelt ze. “Ze willen het hebben over gedrag of cijfers, bijvoorbeeld omdat een leerling vaak te laat komt of dreigt te blijven zitten. Maar dan wordt de ouder emotioneel, boos, verdrietig of defensief. En voor je het weet, gaat het gesprek niet meer over de leerling, maar over verwijten, frustratie of onbegrip.”
“Op dat moment schieten veel mensen in de ‘zendstand’. Ze blijven uitleggen of overtuigen. Maar de ander hoort je niet meer. Er is iets anders aan de hand, iets wat onder de oppervlakte speelt.”
Onder de waterlijn ligt de echte boodschap
In de training Grip op je gesprek leren deelnemers kijken naar wat er écht speelt. “We tekenen letterlijk een ijsberg,” zegt Femke. “Boven de waterlijn zit de inhoud, dat wat zichtbaar is en het onderwerp waar het gesprek over gaat. Maar onder die lijn spelen emoties, interactie en onderliggende patronen.”
Een van de oefeningen die in deze training meteen verschil maakt, is het oefenen met echte casussen en acteurs. “Een docent vertelde dat hij vaak lange telefoongesprekken heeft met ouders die meteen een stortvloed aan woorden geven zodra ze de telefoon opnemen. Hij kwam er niet meer tussen. In de training leerde hij om dat te begrenzen zonder het contact te verliezen. Nu weet hij dat het helpt om eerst aandacht te hebben voor wat er onder de oppervlakte leeft, en van daaruit eventueel te begrenzen. Zo behoud je regie, maar blijf je wel in verbinding.”
Van zenden naar begrijpen
Volgens Femke is de grootste valkuil dat professionals te veel gaan ‘zenden’. “Je wilt graag uitleggen of overtuigen, maar dat werkt niet. Iemand die bang of boos is, hoort je dan gewoon niet. Pas als je eerst stilstaat bij wat iemand voelt, kun je daarna weer terug naar de inhoud. Soms is één zin al genoeg: ‘Ik kan me voorstellen dat dit spannend voelt voor u.’ Daarmee open je de deur en zorg je dat iemand zich gehoord voelt, maar kun je wel het gesprek blijven leiden.”
Ze herinnert zich ook een situatie waarin een ouder fel reageerde op een zorgmelding. “De moeder dacht dat haar kind uit huis geplaatst zou worden, omdat ze dat ooit bij de buurvrouw had meegemaakt. Toen we deze emoties en haar gevoel bespraken, viel er zoveel spanning weg. Alleen al benoemen wat er onder die emotie zit, kan het verschil maken.”
Meer rust, meer regie
De training is praktisch en direct toepasbaar. “We werken altijd met situaties uit de eigen praktijk,” legt Femke uit. “Deelnemers merken tijdens de training al dat het werkt. Ze leren niet alleen gesprekken voeren, maar ook leiden, op een begripvolle manier. Veel mensen zeggen na afloop: Ik durf nu gewoon weer te bellen, ik weet hoe ik het kan aanpakken.”
Wat Grip op je gesprek volgens Femke vooral bijzonder maakt, is de directe impact. “Je ziet mensen letterlijk ontspannen. Ze ervaren dat ze invloed hebben, ook als een gesprek lastig is. En dat is precies wat we willen bereiken: dat je niet meer tegenover iemand zit, maar weer samen aan tafel.”
Voor meer informatie over de training: Grip op je gesprek
