Interview met oud-cliënt Akeed

Tot mijn schrik zie ik dat ik twee oproepen heb gemist. En ook twee appjes: ‘hij is wat later’. Gelukkig, so am I.

Er hebben meer mensen de ingang van het stadhuis als ontmoetingsplek gekozen, ik loop een paar keer op de verkeerde af. Maar dan komt er een frisse jongeman met een wit shirt en grote glimlach aangesneld. Hij heeft zich overduidelijk gehaast, ook met scheren, want hij heeft nog een paar bloedende sneetjes op zijn kaaklijn.

Maak kennis met Akeed
Akeed had in het voorjaar al via zijn begeleider Wouter laten weten, dat hij mee wilde werken aan een interview. Uiteindelijk kwam het pas na de zomer tot een afspraak. “Gelukkig maar”, zegt Akeed, “want toen was ik druk met school en m’n eindexamen.” Daarna blijft hij stil, ondanks mijn vragende blik.

“En?” vraag ik voorzichtig. “Geslaagd!” zegt Akeed met een grote glimlach. “Aankomende week begin ik op het hbo, ik ga Social Work doen.”

Ik ben onder de indruk, want ik weet dat hij vanuit een AMV-voorziening komt en dus nog niet zo lang in Nederland is. Maar lang genoeg blijkbaar om zo goed Nederlands te leren praten en een havo-diploma te behalen. Wat is zijn verhaal?

Libanon
Akeed begint te vertellen. “Ik kom uit Syrië, maar daar ben ik al lang weg. In 2012 ben ik met mijn moeder en mijn jongere broer en zus gevlucht naar Libanon.”

Ook al was Akeed nog maar 13 jaar, hij werkte 6 dagen in de week vanaf 7 uur ’s ochtends in een olijvenfabriek. Omdat het eigenlijk niks verdiende, werkte hij op zondag, zijn vrije dag, nog wat bij in een restaurant. Naar school gaan was geen optie: Syriërs waren niet gewenst op school, alleen als je heel veel geld betaalde.

Het plan was om hooguit een paar jaar in Libanon te blijven en dan terug te keren naar Syrië, zodra het daar weer wat rustiger zou zijn.

Maar rustiger werd het niet, integendeel. Bovendien zou Akeed in het leger moeten op zijn 18^e jaar. “Doden of gedood worden” zegt Akeed, “dat zou mijn toekomst zijn.” Dus besloot het gezin dat Akeed naar Europa zou vertrekken, in de hoop dat hij op een goede plek terecht zou komen, waar het gezin zich later bij zou kunnen voegen.

Vluchtavontuur
Akeed ’s oom woonde al in Oostenrijk en heeft de smokkelaars betaald die Akeed naar hem toe zouden brengen. In eerste instantie was het de bedoeling dat Akeed daar zou blijven, maar toen bleek dat minderjarige vluchtelingen in Oostenrijk geen gezinshereniging meer konden aanvragen.

Akeed heeft nagedacht over Duitsland of Finland, maar las op Facebook, in een groep voor gevluchte Syriërs, over Nederland. Toen wist hij het: daar wil ik naartoe.

Eind 2015 kwam Akeed, inmiddels 16 jaar, in Nederland aan. Na een vluchtreis van 1,5 jaar. “Ik spreek eigenlijk liever over ‘vluchtavontuur’, zegt Akeed. “Het was eng, maar ook avontuurlijk en spannend. Gelukkig heb ik geen hele erge nare dingen meegemaakt onderweg.”

Nederland
Akeed herinnert zich zijn aankomst in Nederland nog goed, op Amsterdam Centraal. “Zo druk, al die mensen!” Zijn oom had gezegd dat hij meteen een politieagent moest zoeken en dat dan alles goed zou komen. Akeed ging de straat op en sprak de eerste de beste agent aan. Deze gaf hem een briefje met daarop het adres van de vreemdelingenpolitie. Dat viel niet mee want Akeed kende natuurlijk de taal niet en kon de bordjes niet lezen. Hij begon maar gewoon met lopen en “onderweg zag ik allemaal schokkende dingen” zegt Akeed lachend.

Toen Akeed mensen Arabisch hoorde praten, vroeg hij hun hulp. Deze mensen (Marokkaans) waren heel aardig voor hem, hij werd uitgenodigd mee te komen eten en drinken en daarna brachten zij hem naar het opgegeven adres. Maar het was weekend, dus het bureau was dicht. Toen hebben deze mensen een treinkaartje voor hem gekocht en hem op de trein naar ter Apel gezet.

Aangekomen op het station van Ter Apel zag Akeed meteen dat hij goed zat: rijen Syrische mensen, wachtend op bussen. Akeed sloot aan, maar werd meteen apart genomen. “Dat was wel even schikken, ik dacht dat er iets mis was.” Maar dit gebeurde juist omdat hij minderjarig en alleen was. Een aardige COA-medewerker nam hem mee.

Akeed heeft toen enige tijd in opvangcentrum Sint Annaparochie in Leeuwaren gezeten. Dat was een goeie tijd.

AMV
In januari 2016 was er een plekje voor Akeed in een AMV-voorziening van Jeugdformaat en verhuisde hij naar Den Haag.

De groep waarin Akeed startte was de eerste lichting AMV-jongeren van Jeugdformaat. Daar begon het echte leven in Nederland: de taal, het eten, alles regelen, omgaan met geld en hij kreeg een eigen bankpas. Akeed heeft goede herinneringen aan die tijd. “De begeleiding (Wendy) deed echt moeite voor ons om alles goed te regelen en het was soms moeilijk, maar we hebben ook veel gelachen.”

Akeed vertelt verder: “Het was een heel mooi huis, we woonden met 5 jongens daar en dat ging heel goed. Samen koken, samen schoonmaken, alles in goede harmonie. Dat veranderde toen iedereen een beetje zijn eigen leven ging leiden. Toen werd het een stuk minder gezellig en ging alles niet meer zo vanzelf.”

Stout
“Ik ben ook wel stout geweest hoor toen”, vertelt Akeed. “Ik dronk bijvoorbeeld (te) veel alcohol. Gewoon, om mezelf te verdoven. Weet je, in Libanon regelde ik alles. Voor moeder, voor onze familie. Het was best wel moeilijk en even wennen om afhankelijk te zijn van de begeleiding, omdat ik de taal nog niet beheerste en ook omdat ik nog minderjarig was.”

Op een gegeven moment kwam ik op een punt: het was erop of eronder. Akeed maakte zich ontzettend zorgen om zijn moeder die nog in Libanon was. Hij was in elkaar geslagen op school. Zijn verkering ging uit. Kortom, alles zat tegen. Gelukkig nam Wouter, zijn mentor bij AMV, hem mee naar een psycholoog. “Dat heeft me echt goed geholpen. Ik kon daar vertellen, alles kwam eruit.”

“Dankzij Jeugdformaat ben ik volwassen geworden”, zegt Akeed. “Mijn voogd van Nidos heb ik maar één keer gezien, dat was bij de kennismaking in Den Haag. Maar Wouter was er echt voor mij, die heeft me geholpen om te bereiken wat ik nu heb en wie ik nu ben.”

“Dankzij Jeugdformaat ben ik volwassen geworden.”

Gezinshereniging
Ondertussen was zijn moeder zich klaar aan het maken om ook naar Nederland te komen. Maar dat ging niet zonder slag of stoot. Ze was zwanger geraakt, maar de relatie met de vader was verbroken. “Als je in Libanon bevalt zonder dat er een vader is, kan je een baby niet inschrijven. Dit zou betekenen dat ze Libanon nooit uit kon komen met haar kind. De tijd drong. Mijn moeder was inmiddels ver in haar zwangerschap toen ze aan haar reis naar Nederland kon beginnen. Uiteindelijk heeft ze het op het nippertje gered: twee dagen na aankomst hier is ze bevallen.”Akeed, zijn moeder, zijn broer (18 jaar), zijn zus (17 jaar) en kleine zusje (inmiddels 3 jaar) wonen op de Keizerstraat in Scheveningen. Dat gaat prima, maar Akeed heeft zich ingeschreven bij Woonnet, want hij is klaar voor een plek voor zichzelf.

School
We noemden het al eerder: Akeed is geslaagd voor de havo en staat ingeschreven voor een havo-opleiding, richting Social Work. Ik vind dit zo knap, als je bedenkt dat hij pas 4 jaar in Nederland is! En hij tussen zijn 12e en 15e jaar niet naar school is geweest.

Akeed vertelt dat hij eerst een basiscursus Nederlands heeft gevolgd. Toen hij in Den Haag kwam wonen, heeft hij een TOA- toets gedaan om zijn niveau te bepalen. Hier kwam vwo uit. Samen met nog een paar jongens uit zijn huis begon hij in de 5^e klas van het vwo. Dit viel niet mee, in combinatie met alle stress in zijn leven. Het jaar daarop is hij overgestapt naar 5 havo. Dit was een stuk makkelijker maar ook minder leuk. Het (leeftijds)verschil met de andere kinderen was groot. Akeed had weinig aansluiting. Maar het examen heeft hij op zijn sloffen gehaald!

Akeed had meerdere ideeën voor wat hij wilde worden. Politieagent, maar dan zou hij pas kunnen beginnen als hij zijn paspoort heeft en dat kan nog wel 2 jaar duren. Toen dacht hij eraan om rechten te gaan studeren. Maar eigenlijk wilde hij iets sociaals: iets voor andere mensen doen en betekenen. “Net zoals Wouter, hij doet echt goed werk.” Dus koos hij voor de hbo-opleiding Social Work. Volgende week gaat hij beginnen. “Ik heb er zo’n zin in.”

Cloos
Naast school werkt Akeed ook al ruim 3 jaar in de horeca, waarvan het laatste jaar bij Cloos, op het Plein in de Haagse binnenstad. Dat doet hij blijkbaar goed, want ze hebben hem gevraagd om teamleider te worden, iets waar Akeed heel blij mee is.

Liefde
Akeed heeft al twee jaar serieuze verkering, ze kennen elkaar van school. Afgelopen zomer zijn ze samen op vakantie geweest, naar Griekenland.

Toekomst
Akeed heeft het al uitgestippeld: hij begint met zijn studie. Straks een leuke stageplaats in de hulpverlening en dan echt aan de slag in het jeugdwerk, misschien ook wel bij AMV. “Jeugdformaat lijkt me een leuke werkgever”, zegt Akeed een beetje verlegen. “Kom maar op”, roep ik meteen spontaan (en denk er stiekem achteraan dat we in onze handjes mogen knijpen als hij later bij ons wil komen werken).

Maar zijn belangrijkste doel en wens is het krijgen van een paspoort. “Dan kan ik over de hele wereld reizen. Nu kan ik alleen op een toeristendocument de grens over. Over 4 maanden mag ik een verblijfsvergunning aanvragen, deze is dan nog wel voor bepaalde tijd. Maar volgend jaar kan ik in juli als het goed is een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd aanvragen en krijg ik eindelijk een paspoort.” Akeed kijkt zichtbaar uit naar deze dag.

Gedicht
Ik was al onder de indruk, maar het volgende wat Akeed me vertelt doet me helemaal paf staan: “Vorig jaar op 5 mei heb ik een gedicht voorgelezen in de Tweede Kamer. Dat gedicht had ik zelf geschreven. Het was een hele bijzondere ervaring. Ik heb bekende politici ontmoet en gesprekken met hen gevoerd.”

Ik heb even gegoogeld en op de facebookpagina van de Tweede Kamer vind ik de foto’s. En het gedicht is heel mooi.

Ga je terug?
Na het voordragen van het gedicht sprak Akeed met iemand van de Partij voor de Dieren. Hij vroeg Akeed of hij terug wil naar Syrië. Dit is niet de eerste die dit aan hem vraagt. Akeed vindt het altijd een beetje een moeilijke vraag. Natuurlijk mist hij zijn land, zoals het ooit was. Maar tegelijkertijd is hij al zo lang weg. En het is nog steeds niet veilig. “Het is ook echt niet te vergelijken met bijvoorbeeld WOII”, zegt Akeed. ”In Syrië is het een chaos, al die verschillende legers, daardoor heel onveilig. Dus nee, ik zou nu niet terug willen nee”, besluit Akeed.

Rotte appels
Akeed is blij dat hij in Nederland woont. Hij is goed terechtgekomen, hij krijgt kansen. Tegelijkertijd heeft hij nog steeds af en toe het gevoel er nét niet bij te horen. “Geen fijn gevoel”, zegt Akeed. “Ik bedoel niet dat ik word gediscrimineerd ofzo hoor, integendeel: ik heb nog geen racisme meegemaakt. Maar gewoon, dat je er echt 100% bij hoort, nee dat gevoel heb ik nu nog niet helemaal. Dat zit misschien ook in mijn hoofd, omdat ik nog geen paspoort heb”, denkt Akeed hardop.

Wat Akeed ook erg vindt, is dat er altijd een paar rotte appels zijn die het de hele groep verpesten. Akeed doelt op de gebeurtenissen in Duitsland. “Als ik dan reacties lees op Facebook, wat mensen daarna zeiden over Syriërs. Of sommige kranten.” Akeed schudt met zijn hoofd. “Ik weet dat ik het eigenlijk gewoon niet moet lezen, maar dat doe ik dan toch en ben daarna dan van slag. Want het is maar zo’n kleine groep die alle mensen die zijn gevlucht en goed proberen te leven een slechte naam bezorgt. “Wij zijn ook vanaf 0 begonnen. Twee keer zelfs, want in Libanon hadden we ook niks. Maar we zijn altijd positief geweest, hebben doorgezet. En nu wonen we hier en is dit ons land. Want waar je woont en belastinggeld betaalt, is je land, vind ik.”

Krachtige woorden van een evenzo krachtige jongeman. Dat lijkt me een goeie afsluiting. Bedankt Akeed!

Interview afgenomen en geschreven door Karin Toet - Jeugdformaat