Stimuleren van schoolaanwezigheid: “We richten ons niet meer alleen op verzuim, maar juist op de aanwezigheid!”

Schoolverzuim

Schoolverzuim ligt Ilona Sibbing, trainer bij Jeugdformaat Academie, nauw aan het hart. Door haar eigen ervaringen op de middelbare school, waarin ze constant onder druk stond, heeft ze een sterke motivatie om dit onderwerp bespreekbaar te maken. "Ik weet hoe het voelt om altijd te moeten presteren," vertelt ze, "en ik zie nu veel jongeren die worstelen met vergelijkbare druk en verwachtingen."

Ilona is sinds twee jaar verbonden aan de Jeugdformaat Academie, na jaren als gezinsonderzoeker en pleegzorgbegeleider gewerkt te hebben. Ze brengt haar praktijkervaring het liefst over in interactieve trainingen. "Ik ben geen fan van alleen maar zenden. Voor mij werkt een training het best als het vol interactie en met elkaar in gesprek is."

Een schoolbrede aanpak en positieve focus

In haar trainingen ligt de nadruk op het vroegtijdig herkennen van verzuimsignalen en een positieve benadering."We richten ons op alle leerlingen, in plaats van enkel leerlingen waarbij al zorg en verzuim speelt.Door een preventieve aanpak verschuift de focus van afwezigheid naar aanwezigheid en krijgen alle leerlingen de aandacht die ze verdienen." Legt Ilona uit.

Een belangrijk onderdeel van de training is het erkennen dat schoolverzuim voor elke leerling anders kan ontstaan. Of het nu gaat om druk vanuit thuis, sociale veranderingen, of persoonlijke problemen—de context speelt altijd mee. “Sommige leerlingen missen school door omstandigheden thuis of door overmatige druk. Soms hebben ze gewoon een luisterend oor of een dag rust nodig. Hoe signaleer je die behoefte, zonder meteen veroordelend te zijn?”

Door de combinatie van opvang op de groep en intensieve ambulante ondersteuning voor het netwerk, ontstaat er een volledig beeld van de situatie. Deze systemische benadering is wat de hulp zo bijzonder maakt: het draait niet om schuld, maar om het herkennen van ieders rol in het geheel.

Risicosignalen herkennen in de praktijk

Een groot deel van de training draait om het herkennen van risicosignalen. Ilona schetst een voorbeeld waarmee ze de trainingen opent: “Stel, een meisje van 15 in het tweede leerjaar begint steeds later op school te verschijnen na de scheiding van haar ouders. Haar cijfers gaan achteruit, en je merkt dat ze in de pauzes alleen is en met andere vrienden omgaat.” Door in te spelen op dergelijke herkenbare situaties, leren deelnemers signalen te herkennen en te bedenken welke vragen hen verder kunnen helpen. “Wat zie je? Welke aannames maak je? Dat soort vragen bespreken we uitgebreid.”

Van feiten naar subjectieve interpretaties

Ilona benadrukt ook het belang van objectieve waarneming. Ze legt het verschil tussen objectieve en subjectieve waarneming uit met een simpel voorbeeld: “Als een leerling om 10 over half negen binnenkomt terwijl de les om half negen begint, is dat een feit. Het oordeel ‘die leerling is voor de zoveelste keer te laat’ is subjectief.” In de training leren deelnemers bewust te worden van hun eigen oordelen en aannames, zodat ze zonder vooringenomenheid met leerlingen in gesprek kunnen gaan.

Grip op het gesprek: leren schakelen en samenwerken

In het tweede deel van de training leren docenten effectieve gespreksvaardigheden toe te passen. “Docenten zeggen soms: ‘Ik ben hier om Engels te leren, niet om psycholoog te spelen.’ Toch is het belangrijk dat zij zich comfortabel voelen in gesprekken over gevoelige onderwerpen,” vertelt Ilona. De training helpt hen schakelen tussen inhoud, emotie en proces tijdens gesprekken. “We werken met casussen waarin docenten oefenen met herkenbare situaties, zoals een leerling die door problemen thuis vaak te laat komt. We laten ze zelf bedenken welke vragen te stellen en welke signalen op te merken.”

Het piramide-raamwerk en preventieve interventies

In de training wordt ook het piramide-raamwerk gebruikt, waarbij verzuim wordt ingedeeld in drie niveaus: goede aanwezigheid, beginnend verzuim, en aanhoudend verzuim. Ilona legt uit hoe dit raamwerk helpt om interventies te kiezen. “Voor leerlingen die altijd aanwezig zijn, is betrokkenheid van docenten een belangrijke preventieve factor. Als een docent vroeg opmerkt dat een leerling anders reageert dan normaal, kan dit al een verschil maken,” aldus Ilona. Ze geeft als voorbeeld: “Een docent die vraagt: ‘Je bent normaal nooit te laat, is er iets aan de hand?’ laat zien dat hij oog heeft voor de leerling, en dat kan een groot verschil maken.”

Communicatie als sleutelfactor

Ilona benadrukt dat het maken van afspraken met ouders en leerlingen cruciaal is om resultaten te boeken. “Laat leerlingen en ouders meedenken over oplossingen. Zo worden afspraken écht passend,” zegt ze. Ook leert de training deelnemers om samen successen te delen. “Heb je een oplossing gevonden die werkt, deel die dan met collega’s. Iedereen kan hier veel van leren en zo creëren we een schoolomgeving waar verzuim tijdig wordt aangepakt.”

Met deze training biedt Jeugdformaat docenten de tools om schoolverzuim effectief te signaleren en aan te pakken, zodat leerlingen zich gesteund voelen en met plezier naar school gaan.

Meer informatie:  training Stimuleren van schoolaanwezigheid