Ouderschap Blijft na scheiding: ‘Van ex-partners naar partners in ouderschap is het doel’
Gepubliceerd op: 24 mei 2022
Een scheidingsproces is emotioneel en er komt een hoop geregel bij kijken. Het kan een grote uitdaging zijn om dat proces te doorlopen met een partner van wie je net afscheid hebt genomen. En al hebben ouders het niet altijd door: kinderen zijn hier helaas vaak de dupe van. Daarom biedt Jeugdformaat de hulpvorm Ouderschap Blijft. Roos en Wendy zijn bemiddelaar in ouderschap en omgang en vertellen hoe belangrijk het is dat deze vorm van hulp geboden wordt.
Gesprek op gang
De begeleiding van de bemiddelaars bestaat, afhankelijk van wat nodig is, uit zo’n 14 oudergesprekken die eens per twee weken plaatsvinden. De situaties die Roos en Wendy tegenkomen, zijn erg verschillend. ‘Dat gaat van hobbels in de communicatie tot complexe scheidingssituaties met hoog opgelopen conflicten tot situaties waarin ouders elkaar totaal niet meer spreken. Wij bemiddelen en helpen het gesprek weer op gang te brengen. En helpen ouders om hun blik weer op de kinderen te richten,’ vertelt Roos. ‘Ons hoofddoel is om de ouders te begeleiden van ex-partners naar partners in ouderschap. We proberen hierin waar nodig hun zienswijze te veranderen: die ander is niet hun vervelende ex-partner, maar de vader of moeder van hun kind.’
Alles uitspreken
Dat veranderen van zienswijze is niet altijd makkelijk, omdat er vaak veel verwijten en frustraties tussen beide ouders spelen. Wendy: ‘Sommige ouders zitten zo in de greep van het conflict dat het hen moeilijk lukt om hun ex-partner als partner in ouderschap te gaan zien. Daarom is fase 1 van het Ouderschap Blijft-traject het bespreken van het relatieverloop. We laten de ouders aan elkaar vertellen hoe ze het scheidingsproces hebben ervaren. In deze fase mogen ze alles uitspreken wat hen hoog zit. Daarna zetten we met elkaar bewust een streep onder hun verleden en spreken we af om vanaf dan geen oude koeien meer uit de sloot te halen. Dan begint fase 2: het werken aan hun onderlinge verstandhouding met daarbij hun kinderen centraal. In deze fase bespreken we hoe de ouders verdergaan als partners in ouderschap: de communicatie met elkaar, kernwaarden voor hun kind en de omgangsregeling. Als hier overeenstemming over is, sluiten we af met fase 3: het maken van concrete afspraken.’
Kameleon
Behalve met de ouders praten de bemiddelaars ook een aantal keer met de kinderen. Roos: ‘Zo kunnen we ouders wat dingen duidelijk maken. Ouders denken nog te vaak dat hun kind niets meekrijgt van hun strijd. Maar kinderen zijn heel sensitief en pikken zowel verbale als non-verbale signalen vaak veel beter op dan je als volwassene denkt. Hiervan maken we ouders bewust. Ook laten we ze zien dat kinderen soms zeggen wat ze denken dat hun ouders willen horen, terwijl ze er in werkelijkheid anders instaan. Bijvoorbeeld dat een kind een goede band heeft met de nieuwe vriendin van papa, terwijl ‘ie tegen mama zegt dat die nieuwe vriendin van papa stom is. Kinderen hebben loyaliteit naar beide ouders en bewegen vandaaruit soms als een kameleon met beide ouders mee. We bespreken met de ouders de meerwaarde voor hun kind als de ouder uitstraalt dat het kind ook bij de andere ouder en diens thuissituatie gelukkig mag zijn.
Begeleid bezoek
Als een kind een van de ouders al lang niet heeft gezien, helpen de bemiddelaars van Ouderschap Blijft ook om het contact weer op te starten. Roos: ‘Maximaal 8 keer begeleiden we een ouderbezoek. We bereiden deze omgangen goed met ouders voor. Met name de ouder bij wie het kind woont, heeft hierin een belangrijke taak om emotionele toestemming en geruststelling aan het kind over te brengen.
Inzichten
Wendy: ‘Het is mooi als je ouders kunt laten inzien dat zij later de ouder willen zijn waarvan hun kind tegen hen zegt: fijn pap, dat je me nooit het gevoel hebt gegeven dat ik niet van mama mocht houden. Niet de ouder waartegen ze zeggen: ik vind het verdrietig pap, dat je me vroeger het gevoel hebt gegeven dat ik niet van mama mocht houden. Die eerste ouder wil je zijn. Je wilt dat je kind trots op je is in welk voorbeeld je voor hen hebt gesteld en welke waarden je hen hebt meegegeven.
Toch niet samen
Roos: ‘In een klein deel van de Ouderschap Blijft-casussen is het conflict zó hoog, dat samenwerken echt niet meer mogelijk is. Sommige ouders worden zo door elkaar getriggerd dat ze amper samen in een ruimte kunnen zitten. Ze schreeuwen, of huilen, of kunnen helemaal niets meer uitbrengen: die typische vecht-, vlucht- of bevriesreactie. Dan loopt de bemiddeling vast. Maar ook in die situaties zien we dat beide ouders het beste voor hun kind willen. Daarvoor zijn we nu gestart met een nieuwe methodiek: Parallel Solo Ouderschap (PSO). Hierbij ligt de focus niet meer op de samenwerking, maar op het eigen ouderschap. Ouders krijgen dan beiden een eigen bemiddelaar en de focuspunten zijn anders: hoe sta jij goed en stevig in je ouderrol, hoe zorg je voor een gezonde relatie met je kind en hoe denk en handel je in het belang van je kind. Ook helpen we ouders in te zien dat ze geen invloed hebben op het ouderschap van de andere ouder. We helpen ze ook om e-mails te formuleren naar de andere ouder, zodat ze toch kunnen samenwerken waar hoognodig, maar in principe beide los van elkaar een goede ouder kunnen zijn.’
Oog voor de kinderen
Roos: ‘Voor mij is het traject geslaagd als beide ouders weer oog hebben voor hun kinderen. Als kinderen voelen dat ze écht gezien worden in het leed dat ze dragen, kan ze dat zoveel lucht geven.’ Wendy: ‘En ouders kunnen daarin zoveel doen. Alleen al door te zeggen: “Wat hebben wij het jou lastig gemaakt. Papa en mama komen er maar niet uit. Wat moet dat moeilijk voor jou zijn. Maar het komt goed, en jij hoeft je er geen zorgen om te maken.” Het conflict wordt daarmee niet meteen kleiner, maar dit zijn kleine stapjes waarin het kind zich gezien voelt.’ Ook na het Ouderschap Blijft-traject worden ouders niet aan hun lot overgelaten. Roos: ‘Bij de afronding van een traject wijzen we ouders altijd op het Kenniscentrum Kind en Scheiding. Daar zijn inloopspreekuren en allerlei trainingen voor zowel ouders als kinderen. Hier kunnen ouders altijd terecht.’
Aanmelden voor Ouderschap Blijft
Een Ouderschap Blijft-traject begint bij een verwijzing. Die kan afgegeven worden door een huisarts of het Centrum Jeugd en Gezin. Ook de rechter kan ouders doorverwijzen naar Ouderschap Blijft. De gemeente betaalt de hulp: het kost de ouders niets.