Praten met bezorgde jongeren over de oorlog in Oekraïne: 5 tips van onze jeugdhulpverleners
Gepubliceerd op: 09 maart 2022
De Kindertelefoon staat roodgloeiend door kinderen en jongeren die zich zorgen maken om de oorlog in Oekraïne. Als jeugdhulpverlener ben jíj vaak het eerste aanspreekpunt voor jongeren en hun spanningen. Maar een goed gesprek hierover kan lastig zijn: waar komen hun spanningen vandaan, wat kan je zeggen om ze gerust te stellen en wat zijn belangrijke aandachtspunten bij bijvoorbeeld getraumatiseerde kinderen? Onze jeugdhulpverleners delen 5 tips voor een goed gesprek met bezorgde jongeren over de oorlogssituatie.
1) Help ze nep-nieuws van betrouwbaar nieuws te onderscheiden
Chinouk, begeleider op een woongroep: ‘Een meisje dat bij ons op het logeerhuis woont, kwam heel paniekerig met haar telefoon de woonkamer binnen. Ze liet me een TikTok-filmpje zien. Het was een animatievideo waarin werd getoond dat legers van Rusland en China al heel veel Europese landen hadden bezet, en dat Nederland binnenkort aan de beurt zou zijn. Alsof enorme legers al aan onze grenzen stonden. Complete onzin natuurlijk, maar zij was er erg van geschrokken. Ik kon toen uitleggen: dit is totaal niet waar, het filmpje is nep-nieuws. Ik liet een wereldkaart zien: hier is Rusland, hier is Oekraïne, daar is het oorlog. En ik vertelde dat op social media soms nep-nieuws rondgaat, en dat ze beter op de app van de NOS kan kijken. Dat maakte haar weer rustig.’
2) Bespreek hoe ze gezond met nieuws-inname omgaan
Marjolein, gezinshuisouder: ‘Ik heb thuis drie tieners van 16, 17 en 19. Het nieuws houdt ze wel bezig. Wat wij afgesproken hebben: kijk één keer per dag naar het nieuws. Sta er dan even bij stil. En verder doe je gewoon je eigen ding. Zo probeer ik de rust erin te houden en angstgevoelens voor te zijn. Alles wat je aandacht geeft, groeit. Je mag er wel bij stilstaan, zo doneren wij ook kleding en geld. Maar de jongeren moeten niet in angst gaan leven. We hebben er toch geen invloed op. Bovendien: hun eigen bubbel is voor deze jongeren vaak al ingewikkeld genoeg. Als ze ook nog over al die oorlogsdreiging gaan nadenken, wordt dat veel te veel.’
3) Ontken de situatie niet, maar nuanceer en relativeer
Chris, begeleider op een woongroep: ‘Het belangrijkste is denk ik dat je ruimte geeft voor het uiten van zorgen en de oorlog niet ontkent, maar wel probeert elementen te nuanceren en te relativeren. Zoals toen een meisje hier zich enorme zorgen maakte over kernbommen. Ik zei toen: die bestaan, en dat is heel eng, maar dat is de allerlaatste en allergrootste stap, en die zullen ze echt niet snel nemen.’
Alex, persoonlijk begeleider op een 16+ woongroep: ‘De jongeren hier hadden al gesprekken over dat ze wel mee gingen knokken als ze straks opgeroepen zouden worden om te vechten. Ik heb ze toen feiten en context verteld, zoals over de NAVO, en hoe wij wel hulpgoederen sturen, maar niet meevechten. Uitleggen, geruststellen en voorzien van juiste kennis vermindert hun angst en spanning over de situatie.’
4) Help ze scheiden: oorlog is daar en jij bent hier
Jenneke, jeugdhulpverlener en trainer bij de Jeugdformaat academie: ‘Getraumatiseerde kinderen betrekken onrust vaak op zichzelf. Alle onveiligheid in de wereld is een bevestiging van hun overtuiging dat ze onveilig zijn. Daarom is het belangrijk om heel duidelijk te scheiden: de oorlog is daar en jij bent hier. En om gesprekken over de oorlog te begrenzen: we hebben het er nu 30 minuten over, of elke dag 10 minuten, en dan gaan we weer een spelletje doen of het hebben over jouw leven. Dus: aandacht geven aan de onrust, maar die ook begrenzen, en dan weer terug naar het hier en nu en hun eigen dagelijkse leven: wat heb jij vandaag meegemaakt? Wie ben je tegengekomen? Welke taken heb je?’
5) Wees je bewust van directe gevolgen op ouders
Gedragswetenschapper Lorena: ‘Waar je bij de kinderen probeert te benadrukken dat de oorlog geen directe invloed heeft op hun eigen hier en nu, ervaren hun ouders soms wel degelijk directe gevolgen. De stijgende gasprijzen en dure benzine kunnen hen veel stress opleveren. Deze zorgen kunnen van invloed zijn op het dagelijks leven in het gezin en op de opvoeding. Het is belangrijk daar oog voor te hebben, met ouders mee te denken en met hen te kijken hoe je die stress kan verminderen. De oorlog zelf is ver weg, maar de gevolgen kunnen dichtbij zijn.’